Bescherming tegen overstroming

Overstromingen in het Scheldebekken zijn zo oud als de rivier zelf. We weten bijvoorbeeld dat volledige dorpen in de middeleeuwen voorgoed verzwolgen werden door stormvloeden – water opgestuwd vanuit de zee. Maar ook de afvoer van grote hoeveelheden regenwater uit het binnenland kan voor veiligheidsproblemen zorgen. Daar komt nog bij dat de klimaatverandering de zeespiegel zal doen stijgen.

Nederland: het Deltaplan

De laatste grote watersnood rond de Westerschelde dateert van 1953. Grote delen van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland liepen onder water. De ramp kostte het leven aan meer dan 1800 mensen en aan een massa dieren, waaronder vee. De materiële schade was enorm. Om een herhaling te voorkomen, kwam er een ambitieus plan: het Deltaplan. Dat moest niet alleen de delta maar heel het land beveiligen tegen overstromingen vanuit de zee. Het werd meteen Nederlands grootste verdedigingssysteem tegen hoogwater uit zee.

Er werden dammen en keringen gebouwd en dijken verhoogd. De voordelen van deze Deltawerken reikten verder dan een grotere veiligheid. Ook de zoetwatervoorziening voor de landbouw werd er beter door geregeld en het aanleggen van dammen kwam de mobiliteit ten goede. En hoewel er natuur verloren ging, creëerden de Deltawerken ook nieuwe natuur en recreatiegebieden.

Toekomstig beleid voor duurzaam waterbeheer

De Deltawerken verminderden de kans op overstromingen ingrijpend. Maar vijftig jaar later zijn de omstandigheden veranderd: de zeespiegel en de temperatuur blijven stijgen en ook de neerslag neemt toe. Nederland moet dus altijd opnieuw op zoek naar manieren om zich in de toekomst tegen rampen te beschermen.

• Het Deltaprogramma bundelt jaarlijks nieuwe plannen. Het is gericht op een duurzame waterveiligheid, op zoetwatervoorziening voor landbouw, industrie en natuur en op de ruimtelijke inrichting. Meer info: www.deltaprogramma.nl
• Het programma Ruimte voor de rivier wil de rivieren op dertig plaatsen in Nederland meer ruimte geven. Want de overstromingsdreiging komt niet enkel uit de zee. Rivieren krijgen steeds meer water te verwerken, onder meer omdat er meer neerslag valt. Maar tussen de dijken hebben ze niet overal genoeg plaats. Dat leidt tot overstromingen. Meer info: www.ruimtevoorderivier.nl

Vlaanderen: het Sigmaplan

Op 3 januari 1976 veroorzaakte een overstroming in het Scheldegebied enorme materiële schade en veel menselijk leed. De Belgische overheid besloot maatregelen te nemen om zulke rampen voortaan te voorkomen. In navolging van het Nederlandse Deltaplan ontwikkelde ze het Sigmaplan. Het oorspronkelijke plan bestond uit drie maatregelen:

• het ophogen en verstevigen van dijken;
• de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden;
• de bouw van een stormvloedkering in Oosterweel.

Het Sigmaplan omvat verschillende projectgebieden verspreid over een groot deel van Vlaanderen. De dijkwerken en de overstromingsgebieden uit dit eerste plan zijn zo goed als klaar (met uitzondering van het overstromingsgebied in de Polders van Kruibeke). De stormvloedkering komt er voorlopig niet, omdat de baten niet opwegen tegen de kosten.

Geactualiseerd Sigmaplan

Het Sigmaplan werd in 2005 aangepast aan nieuwe wetenschappelijke inzichten en nieuwe visies op waterbeheer.

• Veiligheid – Langs de Schelde en haar zijrivieren worden de dijken nog steviger en hoger gemaakt. Een ketting van nieuwe overstromingsgebieden zal de rivier meer ruimte geven.
• Natuurlijkheid – Natuurontwikkeling is noodzakelijk om de Europese natuurdoelen voor Vlaanderen te bereiken.
• Toegankelijkheid – Het plan besteedt ook aandacht aan de economische rol van de Schelde en de cruciale functie van de rivier voor de scheepvaart.
• Recreatie – Mensen moeten volop van de natuurpracht en het landschap kunnen genieten.

Om de vijf jaar starten er nieuwe Sigmaprojecten. In 2030 zou het Sigmaplan volledig gerealiseerd moeten zijn.

Meer informatie vind je op de website van het Sigmaplan.