Werkgroep droogte Kanaal Gent-Terneuzen

De werkgroep droogte Kanaal Gent-Terneuzen onderzoekt de gevolgen van droogte op het peilbeheer van het Kanaal van Gent naar Terneuzen (KGT) en op de beschikbaarheid van de sluizen in Terneuzen. Daarnaast onderzoekt de werkgroep het effect van verzilting op het kanaal.

Droge zomers en Nieuw Sluis Terneuzen

Afgelopen jaren hebben we te maken gehad met aanzienlijk droge zomers. Deze droogte leidt tot een verminderde aanvoer van zoetwater op het Kanaal Gent-Terneuzen vanuit Evergem. De aanvoer zakte in de jaren 2017-2020 en 2022 tot onder de minimale aanvoer die is afgesproken in het verdrag tussen België en Nederland. In dit verdrag uit 1960 staan afspraken ter verbetering van het kanaal.

Verminderde aanvoer van zoetwater leidt tot het zakken van het kanaalpeil. Dat heeft diepgangs- en schutbeperkingen van het sluizencomplex in Terneuzen tot gevolg. Zodra de Nieuwe Sluis Terneuzen in gebruik wordt genomen, neemt de afvoer van zoetwater uit het sluizencomplex met 40% toe. Daardoor neemt ook het risico op diepgangsbeperkingen en sluisstremmingen toe. Verder leidt beperkte zoetwateraanvoer tot toename van verzilting van het Kanaal Gent-Terneuzen. Ook dat zal verder toenemen zodra de Nieuwe Sluis Terneuzen in gebruik wordt genomen.

Opdracht

Tijdens de najaarsvergadering in 2019 van het Ambtelijk College werd de droogteproblematiek bij het Kanaal Gent-Terneuzen aangekaart. Het Ambtelijke College gaf opdracht tot de tijdelijke werkgroep droogte Kanaal Gent-Terneuzen, onder de werkgroep Beleid en Beheer.

Onderzoeken

Tot 2023 lag de focus van de werkgroep op onderzoek naar de oorzaken en effecten van droogte in combinatie met de ingebruikname van de Nieuwe Sluis Terneuzen. De resultaten van deze onderzoeken zijn als volgt:

• Na ingebruikname van de Nieuwe Sluis Terneuzen wordt de ondergrens van het kanaalpeil regelmatig bereikt.
• Bij een gemiddelde zoetwateraanvoer, waarbij wordt voldaan aan de verdragsconditie van 13 m³/s, is het risico op schutbeperkingen door droogte in de (na)zomer gering.
• Bij een droge periode, zoals de nazomer van 2019, zijn schutbeperkingen te verwachten, waardoor de gemiddelde wachttijd voor de scheepvaart oploopt met enkele uren. De capaciteit van de sluizen is voldoende om tussen twee stremmingsblokken het aanbod te verwerken.
• De effecten van verzilting op de natuur in het kanaal zijn beperkt, maar in de zijlopen Moervaart en Zuidlede kan verzilting in de nazomer leiden tot verdringing van de nu aanwezige zoetwatersoorten.
• Verzilting heeft invloed op de installaties waarmee het kanaalwater wordt opgepompt als proces-, blus- en koelwater.

Naast deze onderzoeken wordt ook onderzoek uitgevoerd naar het effect op grondwater en kwel en het effect op de oeverconstructies.

Maatregelen

In het najaar van 2024 komt de werkgroep met een advies aan het Ambtelijk College over de te nemen maatregelen. Het doel is om een maatregelenpakket op te stellen en daarmee zo goed mogelijk om te gaan met de droogteproblematiek in het Kanaal Gent-Terneuzen. Samen met de stakeholders wordt gezocht naar een breed afgewogen en integraal maatregelenpakket dat past bij de omstandigheden van het kanaal en de verschillende belangen die er spelen.

Meedenken

De werkgroep droogte Kanaal Gent-Terneuzen benadert de stakeholders van de kanaalzone en de omgeving Moervaart via de Schelderaad. De Schelderaad heeft een adviserende functie richting de werkgroep. De rol van de stakeholders is als volgt:

• Meedenken over de maatregelen en benodigde onderzoeken;
• Reflecteren op de effecten van de verschillende maatregelenpakketten;
• Meedenken over afwegingscriteria voor de verschillende pakketten;
• Inzicht geven in eigen belangen, nu en in de toekomst.