Werkplan 2021: dit onderzoekt de VNSC in 2021

De Roadmap van de VNSC is omgezet in het Werkplan 2020-2023. Het team Onderzoek & Monitoring heeft op een rij gezet wat de doelen en acties zijn rond het onderzoeksprogramma van de VSNC voor 2021. Lees in sneltreinvaart wat er op welk thema op de planning staat.

Het onderzoeksprogramma heeft als doel kennis te leveren om het Schelde-estuarium toegankelijk en veilig te houden met een veerkrachtige natuur. Hiermee kunnen beleidsmakers en gebiedsbeheerders hun werk goed doen. Het werkplan geeft een gedetailleerd overzicht van lopend en afgerond onderzoek, en het doel ervan. Er staan vier thema’s centraal: sediment, natuur, klimaat en monitoring, evaluatie & rapportage. We vatten het werkplan per thema voor je samen.

Sediment

Het sedimentbeheer heeft grote impact op het Schelde-estuarium. Hiermee kan de morfologie (bodemligging) en de waterkwaliteit (troebelheid) worden beïnvloed. De invloed van het sedimentbeheer op lange termijn en de huidige ontwikkeling van het systeem willen we nog beter in beeld krijgen. Waar vorig jaar het onderzoek naar storten in diepe delen en meerdere onderzoeken naar dwarsstromingen in het Zuidergat werden afgerond, gaat het team nu aan de slag met:

• Verder uitwerken van de lange termijnstrategie voor sedimentbeheer.
• Het opstellen van de sedimentbalans voor de monding en koppeling met de Westerschelde.
• Een synthese-onderzoek over de bergingscapaciteit van slib in de Zeeschelde.
• Onderzoek naar de slibbalans, bijvoorbeeld door de rol van intergetijdengebieden bij de berging van slib te bekijken.
• Aanvullend onderzoek over het voorspelcriterium van de dwarsstromingen in het Zuidergat.

Natuur

Om natuurdoelen te halen, is het belangrijk om meer te weten over de kwaliteit van het leefgebied van bodemdieren, vissen en vogels. Daar hebben factoren als troebelheid, verandering van de zoutgradiënt en waterdynamiek invloed op. Er wordt gekeken naar wat de natuur verstoort, maar ook naar de juiste maatregelen voor herstel. Vorig jaar werd scenario-onderzoek naar waterbeweging en de primaire productie (aanmaak algenbiomassa) afgerond, maar ook onderzoek naar het effect van golven op de verdeling van bodemdieren in de Westerschelde en habitatmapping van het intergetijdengebied in de Zeeschelde. Onderstaand onderzoek gaat in 2021 lopen:

• Een analyse van de variaties in troebelheid en zoutgehalte over de laatste 50 jaar.
• Een aanscherping en validatie van het onderzoeksmodel rond waterbeweging en primaire productie, en data-analyse van beschikbare metingen rond de primaire productie.
• Onderzoek naar de evolutie van de bodemvorming van slikken en hun habitatkenmerken.
• Habitatmapping en tellingen van watervogels in de Zeeschelde, en zenderonderzoek onder scholeksters.
• Meer kennis van het voedselweb door o.a. te kijken naar de voedselrelaties tussen vissen en watervogels, maar ook onderzoek naar vissen in overgangswateren.

Klimaat

Klimaatverandering zorgt voor een stijgende zeespiegel, een toenemend aantal stormen en meer en langere periodes van droogte, mogelijk leidend tot zoetwatertekort in het Schelde-Estuarium. Dat heeft invloed op de toegankelijkheid, veiligheid en natuurlijkheid van het gebied. Om later de juiste maatregelen te nemen, moeten we nu al kennis ontwikkelen over de impact van (alle aspecten van) klimaatverandering op het functioneren van het estuarium. Met die kennis wil de VNSC vaststellen welk handelingsperspectieven er zijn, om de huidige gebruiksfuncties (veilige, toegankelijke, natuurlijke Schelde) in stand te houden en wanneer we gedwongen worden tot extra maatregelen.

Een aparte Werkgroep Droogte Kanaal Gent-Terneuzen kijkt specifiek naar hoe met de droogteproblematiek op dat kanaal Gent-Terneuzen kan worden omgegaan. De Werkgroep Klimaat rondde in 2020 onderzoek af naar de doorwerking van zeespiegelstijging in het estuarium en de invloed van het sedimentbeheer daarop. Er wordt afgestemd met o.a. het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, het Sigmaplan en het Complex Project Kustvisie. In 2021 staat het volgende op het programma:

• Analyse van de waterstanden en effecten op het estuarium, inclusief invloeden van menselijke ingrepen op die waterstand.
• Ontwikkelen van kennis van de monding, met een sedimentpilot als onderdeel
• Inventariseren van ontbrekende kennis over droogte in het kanaal Gent-Terneuzen en dat vertalen in een plan van aanpak voor verder onderzoek.
• Opstellen van een werkplan voor 2021-2023.

Monitoring, evaluatie en rapportage

Elke zes jaar wordt het estuarium uitvoerig geëvalueerd aan de hand van de Evaluatie Methodiek Schelde Estuarium (EMSE). Een nieuwe evaluatie, namelijk T2021 (de ontwikkelingen tussen 2016-2021) is in aantocht, vermoedelijk in 2023. In 2018 is naar de methodiek van evalueren gekeken en aanbevelingen daaruit worden in 2021 omgezet in een nieuwe methodiek.

In 2021 worden volgende acties voorzien:

• Maken van een volledige bijgewerkte versie van de EMSE.
• Zorgen dat data en analyses die nodig zijn voor de T‑rapportage in overeenstemming zijn met het dataplatform ScheldeMonitor en het realiseren van meer geautomatiseerde import en beheer van datasets.

Vervolg

In de Kennisdelingssessies houdt het team van Onderzoek & Monitoring de stakeholders van de VNSC op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op onderzoeksgebied. Daarnaast kun je regelmatig in de Scheldetopics lezen wat de conclusies uit afgerond onderzoek zijn.