Sediment

Het onderzoek binnen het luik Sediment richt zich op het begrijpen van de ontwikkeling van de bodem en stromingen. De bodem ondersteunt alle gebruiksfuncties van het estuarium. Daarom wil de VNSC met het beheer van de bodem veiligheid, natuurlijkheid en toegankelijkheid borgen. Sedimentbeheer is een mogelijke maatregel om de bodemligging op korte en lange termijn te beïnvloeden. De focus van het luik ligt op het sedimentbeheer op de korte en lange termijn en de effecten van dit beheer op het systeem. Daarbij wordt ook onderzocht hoe het sedimentbeheer kan worden ingezet om in te kunnen spelen op externe ontwikkelingen zoals zeespiegelstijging. Lees meer over de belangrijkste thema’s binnen dit luik en de onderzoeksactiviteiten.

Hoofdthema’s

Het onderzoek binnen het luik Sediment is onderverdeeld in twee hoofdthema’s.

1. Systeemontwikkelingen begrijpen

De focus van deze onderzoeken ligt op het begrijpen van het gedrag, dit noemen we ook wel de autonome ontwikkeling. Geometrie, historische gebeurtenissen en menselijke ingrepen zijn hierbij een gegeven. Hoe goed is de historische evolutie vervolgens te verklaren met de huidige kennis van het gedrag van water, zand en slib? Hierin speelt de analyse van de bodemmetingen een grote rol.

Het meeste onderzoek is gericht op de schaal van afzonderlijke geulen, platen en de samenhang daartussen. Op dat niveau vinden menselijke ingrepen plaats en is de relatie met gebruiksfuncties het duidelijkst. Het onderzoek naar de ontwikkeling en bevaarbaarheid van de Schaar van Valkenisse is hier een voorbeeld van.

De grootschalige morfologie en waterbeweging wordt bestudeerd door opstelling van een sedimentbalans. Zo weten we meer over hoe kwetsbaar het systeem is voor zeespiegelstijging en hoe zand en slib zich grootschalig hebben verspreid onder invloed van baggeren en storten. Met deze kennis kunnen we toekomstscenario’s verkennen met het oog op zowel klimaatverandering en zeespiegelstijging, als de opties voor beleid en beheer.

2. Sedimentstrategie

Het onderzoek omtrent sedimentstrategie richt zich op directe ondersteuning van het sedimentbeheer. De VNSC werkt hierbij aan een integrale strategie. Deze strategie verwijst naar het doel voor alle gebruiksfuncties, de soorten sediment en de verschillende delen van het estuarium. Een deel van het onderzoek richt zich op mogelijk grensoverschrijdend storten en de samenhangende effecten in de Westerschelde en Zeeschelde.

Andere onderzoeken richten zich op randvoorwaarden in de vergunningverlening. Hierbij komen vragen naar voren als: zijn de diepe delen van de vaarweg goede stortplaatsen? Hoeveel mag er in een geul gestort worden, zodat deze niet fundamenteel van gedrag verandert? Antwoorden op deze vragen moeten onder meer leiden tot een instrument om stortcapaciteiten te bepalen.

Onderzoek en activiteiten uitgevoerd in 2024

In 2024 zijn verschillende onderzoeken en activiteiten uitgevoerd ten behoeven van het begrijpen van de systeemontwikkelingen en sedimentbeheerstrategie.

Systeemontwikkelingen

• De sedimentbalans (zand en slib) van de Zeeschelde voor de periode 2019-2022 is opgesteld, waarbij onderscheid gemaakt is tussen zand en slib en de gemeten volumes omgezet zijn in massa (om variaties in dichtheid of compactie van sediment op te vangen). In de rapportage staat ook de uitwisseling met de Westerschelde aangegeven en is de huidige sedimentbalans met eerdere jaren vergeleken. Het volledige rapport lees je hier.
• De morfologische ontwikkeling van de Schaar van Valkennisse is gedetailleerd onderzocht om een voorspelling te kunnen maken van de ontwikkeling in de komende 10 jaar, inclusief het effect daarvan op de toegankelijkheid. De ontwikkelde methodiek is ook toepasbaar op de Drempel van Hansweert en verder onderzoek naar de stortcapaciteit bij nevengeulen. Het volledige onderzoek lees je hier.
• Er is nautisch onderzoek uitgevoerd naar de dwarsstroming bij het Zuidergat. Het volledige onderzoek lees je hier.

Sedimentbeheerstrategie

• Er is een plan van aanpak opgesteld voor het ontwikkelen van een integrale sedimentstrategie voor korte en (middel)lange termijn.
• Er is gewerkt aan het onderzoek naar het effect van storten in diepe delen. Publicatie volgt in 2025.
• Het onderzoek naar de stortcapaciteit in nevengeulen is opgestart. Dit loopt nog door tot medio 2026. Als onderdeel hiervan is in 2024 een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden die modellering via Computational Fluid Dynamics (CFD) biedt om gedrag van stortingen in diepliggende stortvakken in de hoofdgeul beter te begrijpen. Een pilotberekening bij de Inloop van Ossenisse toonde hoe het sediment zich gedraagt in de eerste fase na het storten.

Onderzoeksactiviteiten in werkplan 2024-2028

Het onderzoek dat in de periode 2024-2028 wordt uitgevoerd om de verschillende onderwerpen te bestuderen, kun je lezen in het werkplan, op pagina 16 en 17. Bekijk hier het volledige werkplan.