Terugblik: Schelde Live

Vanuit de studio in Bergen op Zoom, thuishonk van de VNSC, zonden we dit jaar het Scheldesymposium digitaal uit. Met drie sprekers in de studio en nog een handvol via Zoom kwam een mooie uitzending tot stand. Een paar honderd betrokken deelnemers lieten ons weten waar ze zich bevonden, wat ze belangrijk vonden en welke vragen ze hadden via interactietool Slido. Zo konden we vragen direct in de uitzending behandelen. Met dit actieve publiek, onze betrokken sprekers en natuurlijk dagvoorzitter Ann De Bie kijken we terug op een mooi Schelde Live. Lees hier de terugblik en bekijk de verschillende items terug. 

LTP-T en klimaatuitdagingen

Dieter Sauvage (VNSC) praat ons bij over het langetermijnperspectief toegankelijkheid (LTP-T). Daarmee kijken we met stakeholders vooruit naar uitdagingen van de toekomst: schaalvergroting in de scheepvaart, capaciteit het kanaal Gent-Terneuzen, en lage waterstanden en klimaatverandering. Het meest nijpend is volgens Dieter de uitdaging rond waterstanden en klimaatverandering. 

Daarover praatten we door met Mascha Dedert (Zeeuwse Milieufederatie), Marcel Taal (Deltares) en Daisy Rycquart (CITBO, expert innovation in greening). Mascha vertelt hoe een verandering naar een eengeulensysteem de kwetsbare natuur onder druk zet. Daarom wordt in het LTP-T ook samengewerkt met stakeholders op het gebied van natuur. Daisy neemt ons mee in de gevolgen van klimaatverandering op de binnenvaartbranche. In droogtejaar 2018 leed de branche in Nederland 2.8 miljoen verlies en die gevolgen zijn op lange termijn te voelen, bijvoorbeeld omdat klanten overstappen op andere transportmodi. Integraal waterbeleid is nodig, maar ook werkt de scheepvaart volgens Daisy zelf aan verminderd emissies en schepen die geschikt zijn voor laagwater.

Vanuit onderzoek belicht Marcel dat we over die zeespiegelstijging en stormverschijnselen naar aanleiding van klimaatverandering nog niet zoveel weten. Daar wordt veel onderzoek naar gedaan. Droogteperioden zijn wel acuut. Omdat slikken en schorren nu al nauwelijks groeien, is de zorg over zeespiegelstijging groot, benadrukt Mascha. Allen benadrukken het belang van integraal beleid, waarbij zoveel mogelijk belangen kunnen worden meegewogen. Op de kijkersvraag of de aanpassingen aan de Nieuwe Sluis Terneuzen en het Kanaal Gent-Terneuzen niet te langzaam gaan ten opzichte van de scheepvaart-toename, geeft Dieter aan dat de Nieuwe Sluis is berekend op de groei. Er is ruimte voor kleine aanpassingen nu of in een later stadium, en hij vindt dat we ook kunnen kijken naar afspraken over efficiëntie. Bekijk de hele paneldiscussie op Youtube.

Uitdagingen, kansen en resultaten in de Durmevallei

Ooit was de Durme – gelegen tussen Hamme en Lokeren – één van de langste rivieren van Vlaanderen. Tegenwoordig is de Durme nog maar zo’n 17 kilometer lang. Hoe komt dat? En tot welke problemen en uitdagingen heeft dat geleid? Hans Quaeyhaegens, projectleider bij De Vlaamse Waterweg, vertelde erover tijdens Schelde Live. Hans zoomde daarbij in op de verschillende maatregelen die in het kader van Sigmaplan worden uitgevoerd en hoe de streek daarin meegenomen wordt. Kijkers stelden vragen over hoe de landbouw betrokken en gecompenseerd wordt bij het ontpolderen van de Durmegebieden, hoe de sedimentbalans in nieuwe waterbergingsgebieden zoals Groot en Klein Broek gemonitord wordt en welke afwegingen er worden gemaakt bij het kappen en planten van bomen. Benieuwd naar de antwoorden op deze vragen? Op Youtube kun je het item Durmevallei terugkijken. In het Scheldemagazine lees je ook meer over de Durmevallei.

Concrete voorbeelden uit Smartsediment

Experts uit het project SmartSediment nemen ons mee in twee concrete projecten: de werkzaamheden in Fort Filips. Michaël de Beukelaer-Dossche (projectleider bij de Vlaamse Waterweg) vertelt ons hoe het fort zelf is ingekapseld. Aan de hand van luchtfoto’s toont hij de pas aangelegde kribbe, die getijdennatuur in de rivier uitbreidt. Hij stipt ook aan dat het uitgebreide monitoringsprogramma van het Sigmaplan wordt aangevuld met monitoring van stroomsnelheden in het gebied. De kribbe is klaar, maar de sanering in Fort Filips gaat nog tot en met 2021 door. Zorgen van kijkers over verontreinigd slib in de natuur kan Michaël wegnemen: alles wordt uitvoerig getest en gekeurd door bodemsaneringsdeskundigen ter plekke. 

Frederik Roose (VNSC) geeft ons een demo van de in Smartsediment ontworpen ESD-tool. Met deze tool kun je de impact van een beoogd project op ecosysteemdiensten, dus ook de natuurvoordelen, berekenen. Alle kennis die we al hebben over het Schelde-estuarium maakten de tool mogelijk. Die is beschikbaar in QGIS, en op dit moment alleen voor een paar organisaties toegankelijk. Aan de hand van de case study over suppletie op de Roggenplaat laat Frederik dan zien hoe het werkt. Hoe dit nu in beleid kan worden geïntegreerd is nog niet duidelijk. De ESD-tool begon als experiment en moet nog verder worden gevalideerd op niet-Scheldeprojecten. Daarna kun je naar beleid gaan kijken. De verhalen van Michaël en Frederik kun je op Youtube terugkijken. 

Samenwerken, integrale aanpak en klimaat zijn de toekomst

‘’Als we willen dat de Schelde toekomstbestendig is en blijft, zijn in mijn ogen twee aspecten cruciaal. Dat gaat over samenwerking en de klimaatverandering. En die komen bij elkaar in het groeiend besef dat we elkaar hard nodig hebben voor een passend antwoord op de uitdagingen van de klimaatverandering. En hoe we daarbij de toekomstige opgaven voor een veilig, toegankelijk en natuurlijk estuarium verbinden tot een inspirerende, integrale aanpak.’’ Met deze woorden opende Peter van Zundert, VNSC-secretaris namens Nederland, het gesprek over de toekomst van de Schelde. Marcel Taal, van de werkgroep onderzoek en monitoring van de VNSC, haakte daarop in door te benadrukken dat zo’n integrale aanpak al begint bij gezamenlijk onderzoek en kennisontwikkeling. ‘’De langetermijnperspectieven voor natuur en toegankelijkheid zijn concrete voorbeelden van hoe we hier samen aan werken. In die trajecten proberen we het eerst eens te worden over hoe het estuarium nu eigenlijk werkt’’, aldus Marcel. Tijdens dit gesprek blijkt dat integraal denken en samenwerken de laatste jaren meer vanzelfsprekend zijn geworden dan 10-15 jaar geleden.

Een andere rode draad die in ieder Scheldeproject en –vraagstuk aan bod komt is klimaatverandering. In welke mate en met welke urgentie wordt hier op dit moment aandacht aan besteed? Marcel: “Klimaatverandering heeft nog een grote onzekerheid, vooral op de langere termijn. We weten niet hoe snel de zeespiegel gaat stijgen. Maar er is zeker aandacht voor in de onderzoeksprogramma’s en projecten van de VNSC. We besteden er ook al aandacht aan bij het oppakken en verplaatsen van zand en slib. Zowel in de Westerschelde als in de Zeeschelde kijken we of de locatie waar we zand en slib storten bij kan dragen aan de klimaatrobuustheid. Een ander aspect van klimaatverandering waar we nu al volop mee te maken hebben en op geacteerd wordt is droogte en zoetwater.’’ Dit onderdeel van Schelde Live wordt afgesloten met een vraag aan de kijkers thuis: wat is volgens hen het belangrijkste thema, actiepunt of ontwikkeling voor 2021? De antwoorden en het hele gesprek over de toekomst is terug te kijken op Youtube.

En bekijk hier de officiële afsluiting van Schelde Live.

Scheldemagazine is live!

Hij is er! Tijdens Schelde Live werd het Scheldemagazine 2020 gelanceerd. 

VNSC steunt Humasol

Het is inmiddels een goede gewoonte geworden. In plaats van een (financiële) vergoeding voor de sprekers op het Scheldesymposium doet de VNSC een donatie aan een goed doel. Dit jaar is gekozen voor Humasol. Humasol is een vzw die zich inzet om energie, water en technologie op een duurzame manier toegankelijk te maken voor iedereen. Dat doen zij met concrete projecten in Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Met een gift van € 1.000 levert de VNSC een bijdrage aan een specifiek project. Namelijk het realiseren van een elektrisch zonnepompsysteem in Ghana. Het leidingnetwerk van de Ghaneese plattelandsgemeenschap wordt hierop aangesloten, waardoor veilig drinkwater dichter naar de mensen komt en dus toegankelijker wordt. Het project wordt uitgevoerd door studenten en een lokale non-profitorganisatie. Meer informatie over Humasol.