Participatieproces voor groei van de haven van Antwerpen

Om economische groei te realiseren en werkgelegenheid te creëren is uitbreiding nodig, zodat de haven het groeiend containertransport kan bijbenen. In het project Extra Containercapaciteit havengebied Antwerpen (ECA) werken stakeholders samen aan een uitvoerbaar plan wat belangen zoveel mogelijk bijeenbrengt, vertelt omgevingsmanager ECA Maarten Goris (departement van Mobiliteit en Openbare Werken, Vlaamse overheid).

Toen de Vlaamse regering in 2016 besloot dat de haven van Antwerpen de ruimte moet krijgen om te groeien, startte de eerste fase van het ECA-project: meer capaciteit creëren zodat de haven tot minstens 2030 kan meegroeien met de containersector. In de afgelopen jaren werden voorstellen voor een aanpak aangedragen, 9 alternatieven opgesteld en beoordeeld, en het negende alternatief aangenomen. Dat gebeurde via een intensief traject waar de Task Force en het programmateam samenwerkten met het actorenoverleg; hierin bedrijven, burgers, overheden en belangenverenigingen bij betrokken waren.

Complexe projecten

Nadat complexe trajecten als deze procedureproblemen kenden, werd de werkwijze ‘complexe projecten’ in het leven geroepen. Maarten Goris: “Door samen de mogelijkheden te onderzoeken en alles in transparantie te doen, neem je beter ieders belangen mee. Als er een vraag of idee uit het actorenoverleg komt, doen we daar onderzoek naar en koppelen de overwegingen en resultaten terug. Het kost een stuk meer tijd, je moet soms een stap terug doen, maar het resultaat is heel positief.”

ECA is een van de eerste procedures die verloopt volgens deze nieuwe aanpak. In het actorenoverleg zitten allerlei belanghebbenden: van bedrijven in de haven tot landbouworganisaties, natuurorganisaties en burgerbelangengroepen, alsook Nederlandse partners. De reacties vanuit dit actorenoverleg zijn heel divers. Sommige ‘actoren’ hebben veel belang bij de uitbreiding, zoals havenbedrijven. Groepen die opkomen voor de belangen van de omliggende polders vragen om efficiënte groei die niet ten koste gaat van de polder. Maarten: “Alle suggesties worden mee-onderzocht, ook kritische. Soms vraagt dat om een second opinion over bijvoorbeeld de onderzoeksmethode. Dat koppelen we dan terug aan het actorenoverleg.”

Aanpassingen voor meer containercapaciteit

Alle 9 alternatieven zijn op een gelijkwaardige manier onderzocht om een goede vergelijking te maken. Hierin staan 3 grote elementen:

1. Uitbreiding van de containerbehandeling binnen de bestaande haven, gecombineerd met een nieuw containerdok (uitbreiding);
2. Uitbreiding van het aantal logistieke terreinen in de buurt;
3. Een betere aansluiting op het spoor, binnenvaart en het wegennet.

Natuurlijk is dat niet alles; ook zal de door de uitbreiding verloren natuur gecompenseerd moeten worden, zijn maatregelen voor luchtkwaliteit voorzien, komen er nieuwe buffers tussen haven en omgeving enz. Een van de aangewezen gebieden is de Prosperpolder-Zuid, andere gebieden moeten nog met zekerheid worden aangewezen.

Het voorkeursalternatief

In mei 2019 keurde de Vlaamse Regering alternatief 9 goed, daarna volgde een openbaar onderzoek en zeer recent stelde de regering het voorkeursalternatief definitief vast. Dit voorstel maakt een combinatie tussen ‘inbreiding’ en ‘uitbreiding’: door terrein binnen én buiten de haven aan te passen, wordt de containerverwerpingscapaciteit vergroot. Binnen de bestaande dokken komt een nieuw insteekdok naast de Noordzeeterminal, en een uitbouw langs het Waaslandkanaal aan zowel de westelijke als oostelijke kant van de Kieldrechtsluis. Dat is gezamenlijk goed voor 3,5 miljoen extra containers. Een nieuw stuk havengebied zal met een nieuw dok langs de zuidzijde van het dorp Doel plaats maken voor zo’n 3,7 miljoen extra containers. Daarnaast wordt geïnvesteerd in de infrastructuur om overbelasting te voorkomen, waarbij de focus ligt op het spoor en de binnenvaart.

Detailonderzoek en plan van aanpak

In 2020/2021 staat er een detailonderzoek op de planning, waar alle (mogelijke) effecten op het gebied van bijvoorbeeld veiligheid, milieu en scheepvaart dieper worden uitgeplozen. Ook dit onderzoek is net zo openbaar als dat van de voorgaande fase. “Op basis van die onderzoeksresultaten worden de nodige werkzaamheden tot in detail uitgewerkt in een ‘projectbesluit’, dat opnieuw tot stand komt met ruime inspraakmogelijkheden. Daarna kunnen de werken beginnen ,” zegt Maarten Goris. “Een precieze timing kunnen we in september 2020 geven, wanneer we een beter zicht hebben op alle onderzoekswerk.”

Meer weten?

Volg het project op de voet op www.extracontainercapaciteitantwerpen.be.